Πέμπτη 11 Φλεβάρη, ψηφίζεται ο νόμος που θα ασκεί λογοκρισία στη μουσική και την τέχνη “που υποκινεί σε βία ή τρομοκρατική ενέργεια”.
Τί ακριβώς σημαίνει αυτό;
Βάσει του άρθρου 8, υλικό το οποίο ανεβαίνει στο διαδίκτυο και θεωρείται πως έχει τρομοκρατικό, βίαιο ή ρατσιστικό περιεχόμενο θα διαγράφεται και ο δημιουργός του δύναται να διωχθεί ποινικά. Αυτό δεν αφορά μόνο στη μουσική αλλά επί της ουσίας σε κάθε μορφή καλλιτεχνικής έκφρασης.
Συγκεριμένα οι διατάξεις του νομοσχεδίου προβλέπουν για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων ότι αυτές:
- Δεν πρέπει να εμπεριέχουν υποκίνηση σε βία ή μίσος εναντίον ομάδας ανθρώπων ή μέλους ομάδας. Ιδίως λόγω φύλου, φυλής, χρώματος, εθνοτικής καταγωγής, ιθαγένειας ή κοινωνικής προέλευσης. Γενετικών χαρακτηριστικών, γλώσσας, θρησκείας ή πεποιθήσεων, πολιτικών φρονημάτων ή κάθε άλλης γνώμης. Ιδιότητας μέλους εθνικής μειονότητας, περιουσίας, γέννησης, αναπηρίας, ηλικίας ή σεξουαλικού προσανατολισμού.
- Δεν πρέπει επίσης να να εμπεριέχουν δημόσια πρόκληση σε τέλεση τρομοκρατικού εγκλήματος.
Το νομοσχέδιο έχει προκαλέσει σωρεία αντιδράσεων από σωματεία καλλιτεχνών που κάνουν λόγο για λογοκρισία στη μουσική και τις τέχνες.
Ο Πανελλήνιος Μουσικός Σύλλογος, δε, προχώρησε στην παρακάτω ανακοίνωση:
“Αυτές τις μέρες συζητιέται στη Βουλή – ψηφίζεται στις 11/02 – , νομοσχέδιο για την ενσωμάτωση της τροποποιημένης Ευρωπαϊκής οδηγίας για την παροχή υπηρεσιών στο οπτικοακουστικό τομέα. («ν/σ Λιβάνιου», πρώην «Πέτσα»
Στο νομοσχέδιο αυτό (άρθρο 8) εμπεριέχεται και εμπλουτίζεται ο ευρωπαϊκός τρομονόμος (άρθρα 187α, 187β – κυρώθηκε στη Βουλή το 2019). Με βάση το άρθρο 8 απαγορεύεται οποιοδήποτε υλικό που ανεβαίνει στο διαδίκτυο από δημιουργό – καλλιτέχνη ή ακόμα και από οποιοδήποτε χρήστη «να εμπεριέχει υποκίνηση σε βία ή μίσος & δημόσια πρόσκληση σε τρομοκρατικό έγκλημα».
Η πραγματικότητα για την εφαρμογή του τρομονόμου και στην τέχνη δεν παίρνει παρερμηνείες.
Στην Ισπανία με βάση αντίστοιχη νομοθεσία, έχουν γίνει 76 διώξεις (πολλές από αυτές αφορούν καλλιτέχνες). Σε αρκετούς έχουν αποδοθεί ποινές φυλάκισης. Στίχοι τραγουδιού που λένε «Δεν θα καταφέρουν να με λυγίσουν» απέναντι στις ειδικές δυνάμεις, θεωρούνται έως και «ωραιοποίηση της τρομοκρατίας»!!
Στη Γερμανία από το 2019 και έπειτα, μουσικοί, συγγραφείς, εικαστικοί, ακαδημαϊκοί έχουν διωχθεί με βάση τον τρομονόμο, γιατί μέσα από το έργο τους κάνουν κριτική ενάντια στην πολιτική του Ισραήλ απέναντι στους παλαιστίνιους!!
Ο τρομονόμος υιοθετήθηκε στη χώρα μας και μέσα στον νέο ποινικό κώδικα (που ψήφισε ο ΣΥΡΙΖΑ και διατηρεί η ΝΔ) και δίνει ποινές φυλάκισης από 3 σε 5 χρόνια για «δημόσια απειλή» μέσω διαδικτύου.
Την ίδια στιγμή ο τρομονόμος αναφέρει γενικόλογα «αδικήματα γενικής διακινδύνευσης», «κατά της κοινής ειρήνης».
Αποδεικνύεται πως το γενικότερο κυβερνητικό έργο έντασης τους αυταρχισμού και της καταστολής τους αφορά όλους, το ίδιο το ίδιο το λαϊκό κίνημα, τους φοιτητές, το καλλιτεχνικό έργο, τους ίδιους τους καλλιτέχνες!
Με βάση το «νομοσχέδιο Λιβάνιου», πρώην «Πέτσα», το υλικό που αναρτάται στο διαδίκτυο, όχι απλά θα λογοκρίνεται, θα «κατεβαίνει», αλλά ο δημιουργός του, ο χρήστης θα διώκεται ποινικά.
Να αποσυρθεί άμεσα το απαράδεκτο άρθρο 8 του ”νομοσχέδιου Λιβάνιου”, πρώην «Πέτσα»!”
Στην αντίπερα όχθη η κυβέρνηση επιμένει πως η “κοινοτική οδηγία” που ενσωματώνεται στο εθνικό δίκαιο «όχι μόνο δεν έχει ως στόχο να περιορίσει την έκφραση αλλά, αντιθέτως, θωρακίζει την καλλιτεχνική δημιουργία από τον μισαλλόδοξο, ρατσιστικό και βίαιο λόγο.»
«H ελεύθερη έκφραση ή είναι απολύτως ελεύθερη ή απλώς δεν υπάρχει. Την Τέχνη, όμως, δεν μπορεί να την βρωμίζει, όποιος προσχηματικά τη χρησιμοποιεί. Το άρθρο 8 δεν περιλαμβάνει τίποτα περισσότερο από την προσαρμογή στην ελληνική νομοθεσία της αντίστοιχης κοινοτικής πρόνοιας (άρθρο 6 της ευρωπαϊκής οδηγίας 2010/13, όπως επικαιροποιήθηκε από την Οδηγία 2018/1808).»
Στην αρχή του άρθρου ξεκίνησα ρωτώντας τί ακριβώς σημαίνει ένα νομοσχέδιο που ασκεί λογοκρισία στη μουσική και τις τέχνες. Τί σημαίνει για την τέχνη, την κοινωνία και το μέλλον της ελεύθερης έκφρασης. Δύο προβλήματα εντοπίζω. Το κυριότερο αφορά στο ποιός αποφασίζει τί καθιστά βίαιο ή τρομοκρατικό περιεχόμενο. Εγώ, εσύ, η κυβέρνηση;
Κατ’ επέκταση εισερχόμαστε στο δεύτερο πρόβλημα.
Πού σταματαεί το “θέλουμε να περιορίσουμε τη βία και το ρατσισμό στην τέχνη” και ξεκινάει το “ποινικοποιούμε κάθε τι με το οποίο δεν συμφωνούμε”; Όπως, δικαίως, σκέφτηκαν αρκετά Σωματεία καλλιτεχνών, μέσα από την ψήφιση ενός τέτοιου νομοσχεδίου υπάρχει ξαφνικά η δυνατότητα για αυθαίρετες διώξεις καλλιτεχνών, “από εκείνους που θα κρίνουν τί συνιστά υποκίνηση σε τρομοκρατία.”Διερωτώμαι λοιπόν, σε έναν κόσμο που η κυβέρνηση λογοκρίνει το περιεχόμενο των έργων, οτιδήποτε μπορεί να θεωρηθεί “αντικυβερνητικό” υπόκεινται στην παραπάνω κατηγορία; Οποιαδήποτε μορφή πολιτικοποιημένης έκφρασης που δεν συμφωνεί με τις πολιτικές του εκάστοτε καθεστώτος. Παραδείγματος χάρη έαν τη στιγμή που η αστυνομία ετοιμάζεται να “μπει” στα Πανεπιστήμια ένα έργο ασκεί κριτική πάνω σε αυτό ή καλεί στην αντίσταση της ακαδημαικής κοινότητας μπορεί να θεωρηθεί πως υποκινεί σε βία;
Η λογοκρισία στη μουσική και την τέχνη είναι επικίνδυνος μονόδρομος
Σε αυτό το σημείο θα θυμηθώ τη φράση “Banned in Boston”. Mια φράση ευρέως διαδεδομένη κατά τον 19ο και 20ο αιώνα. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου η πουριτανική Βοστώνη απαγόρευσε διά του νόμου την προβολή και διανομή ορισμένων βιβλίων, τραγούδιων, ταινίων και θεατρικών έργων που θεωρούσε πως έχουν ανάρμοστο ή σεξουαλικό περιεχόμενο και χυδαία γλώσσα. Ως αποτέλεσμα η Βοστώνη που προηγουμένως θεωρείτο πολιτιστική κοιτίδα υποβιβάστηκε σε σχέση με άλλες πόλεις χωρίς αυστηρές πρακτικές λογοκρισίας. Η φράση χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα για να περιγράψει προβοκατόρικα ή αμφιλεγόμενα έργα.
Η ιστορία έχει να μας προσφέρει αναρίθμητα παραδείγματα λογοκρισίας στην τέχνη.
Από την απαγόρευση του NSFW πίνακα του 1866 του Gustave Courbet “The Origin of the World”, ως τη δίωξη των Pussy Riot το 2012 για το “Punk Prayer-Mother of God, chase Putin away”, ως τις σημερινές χώρες με ολοκληρωτικά καθεστώτα που απαγορεύουν ταινίες, βιβλία και έργα τέχνης που εκφράζουν τη “δυτική ελευθεριότητα”. Υπάρχει ένα κοινό. Η τάση να λογοκρίνεται και να αφαιρείται οτιδήποτε δεν συμφωνεί με τις κοινωνικοπολιτικές ευαισθησίες του κράτους.
Ο Νόαμ Τσόμσκι είπε πως θεωρεί τον Τραμπ τον χειρότερο εγκληματία στην ιστορία, αγνοώντας δυνατούς υποψηφίους όπως Χίτλερ, Στάλιν, Μάο. Όχι γιατί σκότωσε εκατομμύρια κόσμο αλλά γιατί προσπάθησε να καταστρέψει ολοκληρωτικά τη ζωή μας στον πλανήτη. Με τη στάση του απέναντι στην κλιματική αλλαγή, τις φιλίες που σύναψε με δικτάτορες και ακροδεξιά καθεστώτα και την υπονόμευση της δημοκρατίας. Γιατί το αναφέρω αυτό; Νομίζω πως ο Τσόμσκι αναφερόταν ουσιαστικά στις μακροχρόνιες επιπτώσεις της προεδρίας του Τραμπ. Στις πολιτικές που έθεσε σε ισχύ και στην φασιστική πορεία που χάραξε εκείνος και οι ακόλουθοι. Κάτι το οποίο βλέπουμε όχι μόνο στην Αμερική αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο.
Την ώρα λοιπόν που στην Ελλάδα βιώνουμε έναν τρίτο εγκλεισμό, που ανεξάρτητα με το αν αποτελεί αναγκαίο κακό, αποτελεί περιορισμό της ελευθερίας των πολιτών. Τη στιγμή που τα ΜΜΕ ασχολούνται σχεδόν αποκλειστικά με ότι αφορά τον κορονοίο και εμείς χαζεύουμε μπροστά στην τρομοκρατία της πανδημίας. Η κυβέρνηση λαμβάνει αποφάσεις με μακροχρόνιες συνέπειες και εμείς οδεύουμε ήσυχα και σταθερά προς μια φασιστική πραγματικότητα που θυμίζει αρκετά το 1984 του George Orwell. Διότι η γραμμή ανάμεσα στη λογοκρισία των τεχνών στο Διαδίκτυο και στον απόλυτο περιορισμό στην ελευθερία της έκφρασης είναι πολύ λεπτή.